Żyjemy w czasach, w których naprawdę trudno o zaufanie, wierność, szczerość, lojalność. Te słowa, jak i wartości, które za nimi stoją, dla wielu w ogóle się już nie liczą. W coraz szybciej pędzącym świecie, nie ma czasu na przesadne zastanawianie się nad uczciwością każdego ruchu życiowego. Niestety tego rodzaju brak zastanowienia prowadzi bardzo często do zatajeń, niedomówień, półprawd, sekretów czy jawnych kłamstw i oszustw, a stąd już bardzo niedaleko do tragedii. Od setek lat człowiek zastanawiał się, jak zapanować nad kłamstwem. Próbowano wielu metod, jednak dopiero w XX wieku wynaleziono i udoskonalono przyrząd, który z dużym prawdopodobieństwem jest w stanie nam w tym pomóc. Przyjrzyjmy się więc wynalazkowi wariografu i rzućmy okiem na to, w jaki sposób działa.
Krótka historia wariografu
Dziś wiemy, że próby rozpoznania tego czy dana osoba kłamie, były podejmowane jeszcze długą przed naszą erą w Chinach. Zarówno te, jak i późniejsze, średniowieczne europejskie usiłowania, więcej miały jednak z wspólnego z wiarą, intuicją czy wręcz magią, niż z rzetelnym eksperymentem naukowym. Sytuacja ta zaczęła się zmieniać dopiero pod koniec XIX wieku, kiedy to zaczęto stosować pomiary oddechu i krążenia u podejrzanych o morderstwa. Stopniowo poszerzano spektrum pomiarów, unowocześniano zarówno metodykę, jak i samo oprzyrządowanie. Pletyzmograf zmieniał się powoli w sfigmomanometr, ten z kolei w poligraf, a potem w wariograf, który dzisiaj znamy pod potoczną nazwą „wykrywacz kłamstw”.
Jak działa wykrywacz kłamstw?
Potoczna nazwa nie wskazuje jednak w żaden sposób na to, z jak skomplikowanym urządzeniem mamy do czynienia. Współczesne wariografy to bardzo rozbudowane maszyny, które są w stanie wykonywać testy prawdomówności pod bardzo wieloma kątami. Do czynników, które urządzenie bierze pod uwagę w trakcie analizy, znajdują się m.in.:
- czynniki emocjonalne, a raczej ich fizjologiczne odpowiedniki, czyli oddech, tętno, ciśnienie krwi, temperatura, potliwość itp.;
- czynniki behawioralne, czyli tzw. „mowa ciała” – gestykulacja, mimika, bezruch,ruch gałek ocznych itp.;
- czynniki werbalne, czyli np. dobór słów, płynność wypowiedzi, długość zastanawiania się nad odpowiedzią, długość i częstotliwość pauz itp.;
Czytając to wszystko, naprawdę trudno jest uwierzyć, że kiedykolwiek komukolwiek udało się oszukać tak złożoną maszynę. Ponoć dokonywali tego szpiedzy w czasach, kiedy urządzenie nie było dopracowane. Dziś byłoby to raczej niemożliwe.
Kogo bada się wariografem?
Dochodzimy do sedna. Czy rzeczywiście wykrywacze kłamstw używane są tylko w niemożliwych do rozwikłania inną drogą śledztwach i na planach filmów sensacyjnych? Otóż nie! Współcześnie wariografów używa się m.in. do stwierdzania autentyczności lub nieautentyczności zarzutów o zdradę małżeńską lub partnerską, do wyjaśnienia spraw związanych z kradzieżą rodzinną, do sprawdzania lub wykluczenia zarzutów dotyczących odległej przeszłości (np. o molestowanie seksualne lub pedofilię), do sprawdzania uczciwości i lojalności pracowników bądź kandydatów na pracowników firm i międzynarodowych korporacji. Wykrywacze kłamstw mogą jednak działać w drugą stronę i pomóc komuś oczyścić się z nieprawdziwych zarzutów. Jak więc widać, sprawy kryminalne to tylko wierzchołek góry lodowej jeśli chodzi o zakres możliwości współczesnych wariografów.
Wraz ze wzrostem skuteczności badań wariograficznych (która dzięki nowoczesnemu sprzętowi oscyluje nawet w okolicach 98%), można zaobserwować zwiększający się na nie popyt. Placówki zajmujące się tego rodzaju działalnością są otwarte na klientów prywatnych, więc z ich usług może skorzystać tak naprawdę każdy. Więcej informacji na temat działania wariografów, okoliczności samego badania i przygotowania do nich, można odnaleźć na stronie Instytutu Badań Wariograficznych – jednej z najlepszych placówek w kraju zajmujących się profesjonalnymi badaniami wykrywaczami kłamstw. Zapraszamy do lektury www.wariograf.com.pl.
